«Для беларусаў, якія ходзяць на рынкі, стане менш выбару»
- 30.06.2025, 16:35
Эканаміст пракаментаваў узмацненне правіл для гандляроў на рынку.
Беларускія чыноўнікі хочуць "навесці парадак" на прадуктовых рынках. На абмеркаванне вынесены праект пастановы, які абавяжа адміністрацыю рынкаў праводзіць праверкі прадаўцоў, а юрыдычных асоб і ІП заўсёды мець пры сабе дакумент, які абгрунтоўвае кошты на тавары, кошт якіх рэгулюецца.
- Гэта чарговая хваля вар'яцтва беларускіх чыноўнікаў: колькі яны ўжо наступалі на адны і тыя ж граблі, але ўсё роўна ідуць у тым жа кірунку, - каментуе сітуацыю эканаміст Аліса Рыжычэнка ў інтэрв'ю Malanka Media.
- Рынак - гэта вельмі рухомы механізм. Рынкавая эканоміка тым і адрозніваецца, што, калі ўсталёўваюцца кошты вышэй, чым могуць дазволіць сабе пакупнікі, - рынак сам сябе рэгулюе.
Калі на Камароўцы ёсць тры гандляры, якія прадаюць агуркі па 20 рублёў і адзін, які прадае па 70 рублёў, то пакупнікі, якія не могуць сабе дазволіць набыць даражэй, пойдуць да тых, у каго таннейшыя.
Такія змены ўводзяць на фоне праверак, якія паказалі адзінкавыя выпадкі, калі кошты на рынку вышэй, чым "дапушчальныя". Але калі б кошты былі настолькі завышаныя, што людзі не набывалі б гэтыя тавары, гандлярам прыйшлося б самастойна прымаць пастанову пра зніжэнні кошту. Калі яны гэтага не робяць, значыць, пакупнікі ёсць.
Калі законапраект прымуць, у прыватных фермераў могуць узнікнуць праблемы, адзначае Рыжычэнка. Справа ў тым, што ў беларускіх рэаліях складана юрыдычна абгрунтаваць кошты на прадукты, якія вырасціў сам - практычна немагчыма ўлічыць рэальны ўклад чалавека, яго фізічную працу.
Акрамя таго, гэта створыць дадатковыя цяжкасці для адміністрацыі рынкаў.
- Адміністрацыя рынку не зацікаўленая запалохваць сваіх жа арандатараў, таму што кожны гандляр плаціць за арэнду.
Гэта значыць, для іх атрымліваецца наступная сітуацыя: ты альбо правяраеш сваіх жа арандатараў і пагражаеш, што выганіш, але тады сам застаешся без прыбытку, таму што трэба марнаваць час на пошук новых арандатараў, падпісанне дамовы. Гэта прамыя страты на рынку.
З іншага боку, калі гэтага не рабіць, можна атрымаць штраф ад органаў, якія правяраюць. Атрымліваецца, што абавязаныя рабіць шкоду сабе.
Незразумела, навошта гэта робяць, калі рынак можа сам сябе рэгуляваць. Калі кошт завышаны, прадавец сам прыйдзе да таго, што яго трэба зніжаць. Калі прадаў па такім кошце - добра, заплаціць больш падаткаў у бюджэт.
Але ўлады спрабуюць засунуць нос, куды ня трэба. Гэта прывядзе да заканадаўчых укараненняў на забарону вывазу нейкіх прадуктаў, каб не было дэфіцыту.
Тым не менш, дэфіцыт пэўных прадуктаў праз такія новаўвядзенні можа здарыцца, лічыць эканаміст.
- Любое рэгуляванне прыводзіць да скарачэння асартыменту. Для беларусаў, якія ходзяць на рынкі, стане менш выбару. А калі меншы выбар — ён сам па сабе правакуе рост коштаў.
Што да экзатычных тавараў, то яны застануцца на рынку. Як не парадаксальна, але дэфіцыт закране прадукты, якія вырошчваюцца ў нас: яблыкі, клубніцы, агуркі, памідоры.